novus

ภาษาละติน

รากศัพท์

สืบทอดจากอิตาลิกดั้งเดิม *nowos, จากอินโด-ยูโรเปียนดั้งเดิม *néwos. ร่วมเชื้อสายกับอังกฤษเก่า nīwe (ภาษาอังกฤษ new), ภาษากรีกโบราณ νέος (néos), สลาวิกดั้งเดิม *novъ, และภาษาสันสกฤต नव (náva)

การออกเสียง

• (คลาสสิก) สัทอักษรสากล^{(คำอธิบาย)}: /ˈno.u̯us/, [ˈnou̯ʊs̠]
• (คริสตจักร) สัทอักษรสากล^{(คำอธิบาย)}: /ˈno.vus/, [ˈnɔːvus]

• เสียง (Classical):

  (file)

คำคุณศัพท์

novus (โนวุซ) (หญิง nova, กลาง novum, ขั้นกว่า novior, ขั้นสุด novissimus, กริยาวิเศษณ์ novē หรือ noviter); คำคุณศัพท์การผันที่หนึ่ง/สอง

1. ใหม่
2. สด, หนุ่ม
3. ล่าสุด
4. ผิดปกติ, แปลก, ไม่ธรรมดา

การผันรูป

คำคุณศัพท์การผันที่หนึ่ง/สอง

จำนวน	เอกพจน์				พหูพจน์
การก / เพศ	ชาย	หญิง	กลาง		ชาย	หญิง	กลาง
กรรตุการก	novus (โนวุซ)	nova (โนวา)	novum (โนวุม)		novī (โนวี̄)	novae (โนวาเอ)	nova (โนวา)
สัมพันธการก	novī (โนวี̄)	novae (โนวาเอ)	novī (โนวี̄)		novōrum (โนโว̄รุม)	novārum (โนว̄ารุม)	novōrum (โนโว̄รุม)
สัมปทานการก	novō (โนโว̄)		novō (โนโว̄)		novīs (โนวี̄ซ)
กรรมการก	novum (โนวุม)	novam (โนวัม)	novum (โนวุม)		novōs (โนโว̄ซ)	novās (โนว̄าซ)	nova (โนวา)
อปาทานการก	novō (โนโว̄)	novā (โนว̄า)	novō (โนโว̄)		novīs (โนวี̄ซ)
สัมโพธนการก	nove (โนเว)	nova (โนวา)	novum (โนวุม)		novī (โนวี̄)	novae (โนวาเอ)	nova (โนวา)

ลูกคำ

• dēnuō (เด̄นูโอ̄)
• novē (โนเว̄)
• novellus (โนเวลลุซ)
• novitās (โนวีต̄าซ)
• novō (โนโว̄)
• renovō (เรโนโว̄)
• novae tabernae (โนวาเอ ตาเบร์นาเอ) or Novae (โนวาเอ) (the new shops—many money-changer shops in the Forum burned down, and those built on their sites were called Novae, shops that remained standing Veteres (เวเตเรซ) (vide vetus (เวตุซ)))
• sub Novīs (ซุบ โนวี̄ซ)
• novae tabulae (โนวาเอ ตาบูลาเอ) (new account-books, the making of which cancelled old debts)

  (trope) beneficiorum novae tabulae (เบเนฟีกีโอรุม โนวาเอ ตาบูลาเอ) (forgetfulness of benefits)

• Novum Testāmentum (โนวุม เตซต̄าเมนตุม)
• novus homō (โนวุซ โฮโม̄) or homō novus (โฮโม̄ โนวุซ) (the first of his family who obtained a curule office, a man newly ennobled, an upstart)
• nova nupta (โนวา นุปตา) (a bride)
• novae rēs (โนวาเอ เร̄ซ) (new things, novelties)
• nūntius (นู̄นตีอุซ)

คำสืบทอด

• Aromanian: nãu, nou
• อัสตูเรียส: nuevu, ñuevu
• กาตาลา: nou
• คอร์ซิกา: novu
• แดลเมเชีย: nuf
• เอซเตรมาดูรา: nuevu
• ฟร็องโก-พรอว็องส์: nôf, nouveu
• ฝรั่งเศส: neuf, nouveau
• ฟรียูลี: gnûf, gnûv
• กาลิเซีย: novo
• ครีโอลกินี-บิสเซา: nobu, novu
• อิสเตรีย: nuo
• อิตาลี: novo, nuovo
• ครีโอลกาบูเวร์ดี: nobu
• นอร์มัน: neu, neuf
• ลาดิน: nuef
• ลาดิโน: muevo, מואיבﬞו
• มีรังดา: nuobo
• นาโปลี: nuovo
• อุตซิตา: nòu, nau
• ปาเปียเมนตู: nobo
• โปรตุเกส: novo
• โรมาเนีย: nou
• โรมานช์: nov, niev, nouv
• ซาร์ดิเนีย: nobu, nou, novu
• ซิซิลี: novu, nova
• สเปน: nuevo (นูเอโบฺ)
• เวเนโต: novo, nóvo
• วัลลูน: noû

อ้างอิง

• “novus”, in Charlton T. Lewis and Charles Short (1879) A Latin Dictionary, Oxford: Clarendon Press
• “novus”, in Charlton T. Lewis (1891) An Elementary Latin Dictionary, New York: Harper & Brothers
• novus in Gaffiot, Félix (1934) Dictionnaire illustré latin-français, Hachette
• Carl Meißner; Henry William Auden (1894) Latin Phrase-Book‎, London: Macmillan and Co.
  • to enter on a new method: novam rationem ingredi
    
  • a parvenu (a man no member of whose family has held curule office): homo novus
    
  • a demagogue, agitator: plebis dux, vulgi turbator, civis turbulentus, civis rerum novarum cupidus
    
  • revolutionists: homines seditiosi, turbulenti or novarum rerum cupidi
    
  • to hold revolutionary opinions: novarum rerum cupidum esse
    
  • (ambiguous) to introduce a new word into the Latin language: inducere novum verbum in latinam linguam
    
  • (ambiguous) to hold revolutionary opinions: novis rebus studere