เพื่อน

ภาษาไทย

รากศัพท์

ยืมมาจากภาษาจีนยุคกลาง 伴 (MC banX); ร่วมเชื้อสายกับภาษาคำเมือง ᨻᩮᩬᩥ᩵ᩁ (เพอิ่ร), ᨻᩮᩥ᩠᩵ᨶ (เพิ่น), ภาษาเขิน ᨻᩮᩨ᩠᩵ᨶ (เพื่น), ภาษาลาว ເພື່ອນ (เพื่อน), ເພິ່ນ (เพิ่น), ภาษาไทใหญ่ ပိူၼ်ႈ (เปิ้น), ภาษาเวียดนาม bạn

การออกเสียง

การแบ่งพยางค์		เพื่อน
การแผลงเป็น อักษรโรมัน	ไพบูลย์พับบลิชชิง	pʉ̂ʉan
	ราชบัณฑิตยสภา	phuean
(มาตรฐาน) สัทอักษรสากล^{(คำอธิบาย)}		/pʰɯa̯n˥˩/^{(สัมผัส)}

คำสรรพนาม

เพื่อน

(โบราณ) คำ ใช้แทนคำว่า เขา^[1]^[2]
เพื่อนจูงวัวไปค้า ขี่ม้าไปขาย
(ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ 1)
(ภาษาปาก) คำใช้แทนคำว่า เขา หรือ ท่าน ในอาการที่เป็นกันเอง
(ภาษาปาก) สิ่ง ใด ก็ตาม หรือสิ่งอื่น ใน พวก เดียว กัน
ของยี่ห้อนี้ดีกว่าเพื่อน

ชอบมาก่อนเพื่อนทุกที

คำนาม

เพื่อน (คำลักษณนาม คน)

(ล้าสมัย) ผู้ชอบพอ รักใคร่กัน
(โบราณ) ผู้หญิง ที่รักใคร่ผู้หญิงด้วยกัน
ผู้สนิทสนม คุ้นเคยกัน
เขามีเพื่อนมาก
ผู้ร่วม สถาบัน หรือร่วมอาชีพ เป็นต้น
เพื่อนร่วมโรงเรียน

เพื่อนร่วมรุ่น

เพื่อนข้าราชการ

เพื่อนกรรมกร
ผู้ร่วมธุระ
อยู่เป็นเพื่อนกันก่อน

ไปเป็นเพื่อนกันหน่อย
ผู้อยู่ใน สภาพ เดียวกัน
เพื่อนมนุษย์

เพื่อนร่วมโลก

คำแปลภาษาอื่น

ผู้สนิทสนมคุ้นเคยกัน

คำเมือง: ᨻᩮᩬᩥ᩵ᩁ (nod) (เพอิ่ร)
ดัตช์: vriend (nl) ช. (วรีนต์), vriendin (nl) ญ. (วรีนดิน)
ไทดำ: ꪎꪲ꪿ꪉꪁꪴ꪿ (blt) (สิ่งกุ่̱)
ไทใหญ่: တႆးၵေႃႉ (shn) (ไต๊ก๎อ̂), ၵေႃႉသေႈ (shn) (ก๎อ̂เส้)
ลาว: ໝູ່ (lo) (หมู่), ໝູ່ຄູ່ (lo) (หมู่คู่), ເພື່ອນ (lo) (เพื่อน)
สเปน: amigo (es) ช. (อามีโก), amiga (es) ญ. (อามีกา)
อังกฤษ: friend (en) (เฟร็นด์)

คำสืบทอด

→ เขมร: ភឿន (เภือน)

อ้างอิง

↑ ราชบัณฑิตยสถาน (2013) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยสุโขทัย ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ ๑, 3rd edition, Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 51: “เพื่อน ส. สรรพนามบุรุษที่ ๓ ใช้แทนผู้ที่ตนพูดถึง หมายถึง เขา ในความว่า "เพื่อนจูงวัวไปค้า ขี่ม้าไปขาย" (๑/๑๙–๒๐)”
↑ วงษ์เทศ, สุจิตต์ (1983) สุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย, Bangkok: เรือนแก้วการพิมพ์, →ISBN, page 179: “เพื่อน หมายถึง เขา (เฉพาะในที่นี้). (ประเสริฐ [ณ นคร]) ในปัจจุบัน คำ เพื่อน หรือ เปิ้น [ในภาษาเหนือ] เป็นสรรพนามบุรุษที่หนึ่งก็ได้ ที่สามก็ได้. (ทองสืบ [ศุภะมารค]) ทางภาคอิสานออกเสียงว่า เผิ่น ใช้เฉพาะบุรุษที่สามเท่านั้น.”

ภาษาคำเมือง

การออกเสียง

(เชียงใหม่) สัทอักษรสากล^{(คำอธิบาย)}: /pɯan˦˨/

คำนาม

เพื่อน

อีกรูปหนึ่งของ ᨻᩮᩬᩥ᩵ᩁ (เพอิ่ร)

[1] ราชบัณฑิตยสถาน (2013) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยสุโขทัย ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช หลักที่ ๑, 3rd edition, Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 51: “เพื่อน ส. สรรพนามบุรุษที่ ๓ ใช้แทนผู้ที่ตนพูดถึง หมายถึง เขา ในความว่า "เพื่อนจูงวัวไปค้า ขี่ม้าไปขาย" (๑/๑๙–๒๐)”

[2] วงษ์เทศ, สุจิตต์ (1983) สุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย, Bangkok: เรือนแก้วการพิมพ์, →ISBN, page 179: “เพื่อน หมายถึง เขา (เฉพาะในที่นี้). (ประเสริฐ [ณ นคร]) ในปัจจุบัน คำ เพื่อน หรือ เปิ้น [ในภาษาเหนือ] เป็นสรรพนามบุรุษที่หนึ่งก็ได้ ที่สามก็ได้. (ทองสืบ [ศุภะมารค]) ทางภาคอิสานออกเสียงว่า เผิ่น ใช้เฉพาะบุรุษที่สามเท่านั้น.”

[1]

[2]