先生

ภาษาจีน

		แรก	เกิด
ตัวย่อและตัวเต็ม (先生)		先	生

รากศัพท์

จาก 先 (xiān, ภาษาจีนเก่า *sɯːn (s) , "ก่อน") + 生 (shēng, ภาษาจีนเก่า *shleːŋ, *sreŋs, "เกิด"), i.e. "คนที่เกิดก่อน". Attested in Shijing ("first child"), Yili ("elder brother"), Classic of Rites ("teacher"), Mengzi ("a knowledgeable elder").

การออกเสียง

• จีนกลาง

  (มาตรฐาน)

  (พินอิน): xiānshēng

  (จู้อิน): ㄒㄧㄢ ㄕㄥ

• กวางตุ้ง (ยฺหวืดเพ็ง): sin¹ saang¹
• กั้น (วิกิพจนานุกรม): xien¹ sen
• แคะ (Sixian, PFS): sîn-sâng
• จิ้น (วิกิพจนานุกรม): xie¹ seng¹
• หมิ่นตะวันออก (ปั้งอั๋วเส): sĭng-săng
• หมิ่นใต้

  (ฮกเกี้ยน, เปะอั่วจี): sian-siⁿ / sin-seⁿ / sian-seⁿ / sian-seng

  (แต้จิ๋ว, เป็งอิม): sing¹ sên¹

• อู๋ (วิกิพจนานุกรม): xi san (T1)

---

• จีนกลาง
  • (จีนมาตรฐาน)⁺
    • พินอิน: xiānshēng → xiānsheng (toneless final syllable variant)
    • จู้อิน: ㄒㄧㄢ ㄕㄥ → ㄒㄧㄢ ˙ㄕㄥ (toneless final syllable variant)
    • กั๋วยฺหวี่หลัวหม่าจื้อ: shian.sheng
    • IPA ^{(คำอธิบาย)}: /ɕi̯ɛn⁵⁵ ʂɤŋ⁵⁵/ → /ɕi̯ɛn⁵⁵ ʂɤŋ²/
• กวางตุ้ง
  • (กวางตุ้งมาตรฐาน, กวางเจา)⁺
    • ยฺหวืดเพ็ง: sin¹ saang¹
    • เยล: sīn sāang
    • พินอินกวางตุ้ง: sin¹ saang¹
    • Guangdong Romanization: xin¹ sang¹
    • IPA ^{(คำอธิบาย)}: /siːn⁵⁵ sɑːŋ⁵⁵/
• กั้น
  • (Nanchang)
    • วิกิพจนานุกรม: xien¹ sen
    • IPA ^{(คำอธิบาย)}: /ɕiɛn⁴² sɛn²/
• แคะ
  • (Sixian, incl. Miaoli and Meinong)
    • Pha̍k-fa-sṳ: sîn-sâng
    • Hakka Romanization System: xin´ sang´
    • Hagfa Pinyim: xin¹ sang¹
    • IPA: /ɕin²⁴⁻¹¹ saŋ²⁴/
• จิ้น
  • (ไท่หยวน)⁺
    • วิกิพจนานุกรม: xie¹ seng¹
    • สัทอักษรสากล (old-style): /ɕie¹¹ sə̃ŋ¹¹/
• หมิ่นตะวันออก
  • (Fuzhou)
    • ปั้งอั๋วเส: sĭng-săng
    • IPA ^{(คำอธิบาย)}: /siŋ⁵⁵ ^(s-)naŋ⁵⁵/
• หมิ่นใต้
  • (Hokkien: Xiamen, Quanzhou, Tong'an, Taipei, Kaohsiung, Lukang, Sanxia, Kinmen, Magong, Hsinchu)
    • Pe̍h-ōe-jī: sian-siⁿ
    • Tâi-lô: sian-sinn
    • Phofsit Daibuun: siensvy
    • IPA (Quanzhou): /ɕiɛn³³ ɕĩ³³/
    • IPA (Xiamen, Tong'an, Kinmen): /ɕiɛn⁴⁴⁻²² ɕĩ⁴⁴/
    • IPA (Taipei, Kaohsiung): /ɕiɛn⁴⁴⁻³³ ɕĩ⁴⁴/
  • (Hokkien: Zhangzhou, Yilan, Taichung)
    • Pe̍h-ōe-jī: sin-seⁿ
    • Tâi-lô: sin-senn
    • Phofsit Daibuun: sinsvef
    • IPA (Zhangzhou): /ɕin⁴⁴⁻²² sɛ̃⁴⁴/
  • (Hokkien: Tainan)
    • Pe̍h-ōe-jī: sian-seⁿ
    • Tâi-lô: sian-senn
    • Phofsit Daibuun: siensvef
  • (Hokkien: Zhangzhou)
    • Pe̍h-ōe-jī: sian-seng
    • Tâi-lô: sian-sing
    • Phofsit Daibuun: siensefng
    • IPA (Zhangzhou): /ɕiɛn⁴⁴⁻²² ɕiɪŋ⁴⁴/

หมายเหตุ: When following a surname, it is read in the neutral tone.

• • (แต้จิ๋ว)
    • เป็งอิม: sing¹ sên¹
    • เหมือนเปะอั่วจี: sing seⁿ
    • สัทอักษรสากล ^{(คำอธิบาย)}: /siŋ³³⁻²³ sẽ³³/
• อู๋
  • (เซี่ยงไฮ้)
    • วิกิพจนานุกรม: xi san (T1)
    • สัทอักษรสากล ^{(คำอธิบาย)}: /ɕi⁵⁵ sã²¹/

---

• จีนยุคกลาง: /sen  ʃˠæŋ/▼

Rime
Character	先	生
Reading #	1/2	1/2
Initial (聲)	心 (16)	生 (21)
Final (韻)	先 (85)	庚 (109)
Tone (調)	Level (Ø)	Level (Ø)
Openness (開合)	Open	Open
Division (等)	IV	II
Fanqie	蘇前切	所庚切
Reconstructions
Zhengzhang Shangfang	/sen/	/ʃˠæŋ/
Pan Wuyun	/sen/	/ʃᵚaŋ/
Shao Rongfen	/sɛn/	/ʃaŋ/
Edwin Pulleyblank	/sɛn/	/ʂaɨjŋ/
Li Rong	/sen/	/ʃɐŋ/
Wang Li	/sien/	/ʃɐŋ/
Bernard Karlgren	/sien/	/ʂɐŋ/
Expected Mandarin Reflex	xiān	shēng

• จีนเก่า▼

  (Baxter-Sagart): /*sˤər  sreŋ|sreŋ/

  (Zhengzhang): /*sɯːn  sʰleːŋ/

Baxter-Sagart system 1.1 (2014)
Character	先	生	生
Reading #	1/2	1/3	3/3
Modern Beijing (Pinyin)	xiān	shēng	shēng
Middle Chinese	‹ sen ›	‹ sræng ›	‹ srjæng ›
Old Chinese	/*sˤər/	/*sreŋ/ (MC srj- > sr-; or *s.reŋ ?)	/*sreŋ/ (or *s.reŋ ?)
English	first	bear, be born; live	bear, be born; live
Notes for Old Chinese notations in the Baxter-Sagart system: * Parentheses "()" indicate uncertain presence; * Square brackets "[]" indicate uncertain identity, e.g. *[t] as coda may in fact be *-t or *-p; * Angle brackets "<>" indicate infix; * Hyphen "-" indicates morpheme boundary; * Period "." indicates syllable boundary.

Zhengzhang system (2003)
Character	先	生
Reading #	1/2	1/2
No.	13458	11312
Phonetic component	先	生
Rime group	文	耕
Rime subdivision	1	0
Corresponding MC rime	先	生
Old Chinese	/*sɯːn/	/*sʰleːŋ/

คำนาม

先生

1. (พื้นฐาน) นาย

   王先生來了。 / 王先生来了。  ―  Wáng xiānshēng lái le.  ―  นายหวังมาแล้ว

2. (ทางการ) สามี, ผัว
3. (ล้าสมัย) ด็อกเตอร์

   • 大哥說：「今天請何先生來，給你診一診。」 [จีนกลางมาตรฐาน, ตัวเต็ม]

     大哥说：“今天请何先生来，给你诊一诊。” [จีนกลางมาตรฐาน, ตัวย่อ]

     จาก: 1918: Lu Xun, A Madman's Diary

     Dàgē shuō: "Jīntiān qǐng Hé xiānshēng lái, gěi nǐ zhěn yī zhěn." [พินอิน]

     พี่ชายพูดว่า "วันนี้ ฉันได้เชิญ ด็อกเตอร์เหอ ให้มาตรวจร่างกายของเธอ"

4. (ถิ่น) แพทย์, หมอ
5. (ล้าสมัย) ครู, อาจารย์

   • 他在學堂的時候，先生問他：「直隸省的西邊是哪一省？」他說是陝西。先生說：「錯了，是山西，不是陝西。」他說：「陝西同山西，不是差不多嗎？」 [จีนกลางมาตรฐาน, ตัวเต็ม]

     他在学堂的时候，先生问他：“直隶省的西边是哪一省？”他说是陕西。先生说：“错了，是山西，不是陕西。”他说：“陕西同山西，不是差不多吗？” [จีนกลางมาตรฐาน, ตัวย่อ]

     จาก: 1924: Hu Shih, Life of Mr. Close Enough

     Tā zài xuétáng de shíhòu, xiānshēng wèn tā: "Zhílì Shěng de xībiān shì nǎ yī shěng?" Tā shuō shì Shǎnxī. Xiānshēng shuō: "Cuò le, shì Shānxī, bùshì Shǎnxī." Tā shuō: "Shǎnxī tóng Shānxī, bùshì chābùduō ma?" [พินอิน]

     เมื่อเขาอยู่ที่โรงเรียน อาจารย์ถามเขาว่า: "จังหวัดไหนอยู่ทางตะวันตกของจังหวัดจื๋อลี่?" เขาตอบว่าส่านซี อาจารย์พูดว่า: "ผิดแล้ว มันคือซานซี ไม่ใช่ส่านซี" เขาพูดว่า: "แล้วส่านซีกับซานซียังใกล้เคียงกันไม่พอหรือ?"

คำพ้องความหมาย

• (หมิ่นใต้) 老師／老师
• (หมิ่นใต้) 醫生／医生
• (หมิ่นใต้) 大夫 (dàifu)
• (หมิ่นใต้) 道士

ดูเพิ่ม

• 太太
• (นาย): 氏 (shì)

อ้างอิง

• (หมิ่นใต้) แม่แบบ:thcwd