ขึ้น
ภาษาไทย
[แก้ไข]รากศัพท์
[แก้ไข]สืบทอดจากไทดั้งเดิม *χɯnꟲ; ร่วมเชื้อสายกับคำเมือง ᨡᩧ᩠᩶ᨶ (ขึ้น), ลาว ຂຶ້ນ (ขึ้น), ไทลื้อ ᦃᦹᧃᧉ (ฃื้น), ไทดำ ꪄꪳ꫁ꪙ (ฃึ้น), ไทใหญ่ ၶိုၼ်ႈ (ขึ้น), ไทใต้คง ᥑᥪᥢᥲ (ฃื้น), พ่าเก ၵိုꩫ် (ขึน์), อาหม 𑜁𑜢𑜤𑜃𑜫 (ขึน์), จ้วง hwnj, จ้วงแบบจั่วเจียง kwnj
การออกเสียง
[แก้ไข]| การแบ่งพยางค์ | คึ่น | |
| การแผลงเป็น อักษรโรมัน | ไพบูลย์พับบลิชชิง | kʉ̂n |
| ราชบัณฑิตยสภา | khuen | |
| (มาตรฐาน) สัทอักษรสากล(คำอธิบาย) | /kʰɯn˥˩/(สัมผัส) | |
คำกริยา
[แก้ไข]ขึ้น (คำอาการนาม การขึ้น)
- ไปสู่เบื้องบน เบื้องสูง หรือ เบื้องหน้า, ไปสู่เบื้องที่ถือว่าตรงข้ามกับลง
- เพิ่มหรือทำให้เพิ่ม
- ขึ้นราคา
- ขึ้นภาษี
- ราคาขึ้น
- ภาษีขึ้น
- เริ่ม
- ขึ้นหนุ่ม
- ขึ้นบรรทัดใหม่
- เอาเข้าไว้เป็นหลักฐาน
- ขึ้นทะเบียน
- ขึ้นทำเนียบ
- เอ่ยคำหยาบออกมาด้วยความโกรธ
- ขึ้นมึง
- ขึ้นกู
- เกิด, มี
- ฝีขึ้น
- สนิมขึ้น
- นิยมนับถือ, เลื่อมใส
- อาจารย์คนนี้มีคนขึ้นมาก
- อยู่ในสังกัด
- กรมศิลปากรขึ้นกับกระทรวงศึกษาธิการ
- อืดพอง
- ศพขึ้น
- ท้องขึ้น
- ฟู
- ขนมขึ้น
- แรกปรากฏจากขอบฟ้า
- ตะวันขึ้น
- งอก
- ต้นไม้ขึ้น
- มีโชคจะทำอะไรก็ประสบผล
- มือขึ้น
- ชะตาขึ้น
- ก่ง
- ขึ้นธนู
- ขึง
- ขึ้นกลอง
- ขึ้นฆ้อง
- เริ่มเดินเป็นครั้งแรก
- ขึ้นขุน
- ขึ้นโคน
- ทำให้เป็นรูปร่าง
- ขึ้นรูป
- ขึ้นกระบุง
- เอาเช็คเป็นต้นไปขอรับเป็นตัวเงินจากธนาคาร เรียกว่า ขึ้นเงิน
- เอาเข้าเก็บไว้
- ขึ้นคลัง
- (ภาษาปาก) แล่นไปตามทางจากใต้ไปเหนือ
- รถขึ้น
- ขาขึ้น
- ข้างขึ้น
- ขึ้นค่ำหนึ่ง
- ขึ้น 2 ค่ำ
คำกริยาวิเศษณ์
[แก้ไข]ขึ้น
- ใช้ประกอบคำอื่นเพื่อเน้นความให้เด่นหรือให้ชัดแจ้งกว่าเดิม
- เกิดขึ้น
- เป็นขึ้น
- สวยขึ้น
- สูงขึ้น
- เป็นคำประกอบท้ายหมายความว่า มากกว่าเดิม
- ดีขึ้น
- เร็วขึ้น
- อ้วนขึ้น
- เป็นไปตามคำที่ยอหรือยุเป็นต้น
- ยกขึ้น
- ยุขึ้น
- หนุนขึ้น
- ดูสวยกว่าตัวจริง
- แต่งตัวขึ้น
- ถ่ายรูปขึ้น
- มีเหตุผลสมควร
- ฟังขึ้น
- ถ้าใช้ในความปฏิเสธ หมายความว่า ไม่ชนะ
- เถียงไม่ขึ้น